Opbouw Adema-orgel in volle gang (voorjaar / zomer 2020)
Het zal de regelmatige bezoeker van de Bonifatiuskerk niet zijn ontgaan: vanaf half januari zijn de orgelbouwers volop bezig om het gerestaureerde Adema-orgel terug te plaatsen op de koorzolder.
Er wordt hard gewerkt, hoewel de coronacrisis wel voor vertraging zorgt. Na de opbouw kan begonnen worden met het intoneren (stemmen) van de honderden orgelpijpen.
Het is de bedoeling om na de zomer – waarschijnlijk oktober – het orgel in te wijden en feestelijk in gebruik te nemen. Er zijn plannen om dan ook een boek te presenteren met artikelen over het gerestaureerde orgel, zijn bouwers de gebroeders Adema en de kerkmuziek in de Bonifatius.
Om de kosten te drukken hebben diverse parochianen vele weken logies aan de orgelbouwers of andere hand- en spandiensten verricht. Onze hartelijke dank hiervoor!
De inzamelactie voor de tweede elektronische speeltafel voor het orgel (op het priesterkoor) gaat nog door. Omdat we afhankelijk zijn van buitenlandse leveranciers valt nu nog niet te zeggen wanneer de speeltafel kan worden geplaatst. Graag doen we een beroep op parochianen om mee te helpen het nu nog benodigde bedrag bijeen te brengen. NL02 RABO 0116 0953 42 t.n.v. Sint-Vitusparochie Leeuwarden, o.v.v. orgelfonds Bonifatius.
De orgelcommissie
Restauratie Adema-orgel St. Bonifatiuskerk Leeuwarden
Na vele jaren van fondsenwerving is op 8 januari 2018 de restauratie gestart van het Adema-orgel van de Leeuwarder St. Bonifatiuskerk, welke kerk behoort tot de R.K. Sint-Vitusparochie (die tot 1 januari 2018 nog Titus Brandsma Parochie heette)
Het hoofdorgel, thans gemeentelijk monument, is in 1899 vervaardigd door de Leeuwarder firma C.B. Adema en Zonen. Na de restauratie zal het orgel over 39 registers beschikken; nu zijn er dat nog 30. De elektro-pneumatische bediening wordt teruggebracht naar de oorspronkelijke mechanische aansturing.
Met de restauratie is een bedrag gemoeid van ca. € 300.000,–. Dit bedrag is door parochie, fondsen en particulieren bijeengebracht, terwijl ook gemeente en provincie hebben bijgedragen.
De restauratie verloopt zeer voorspoedig. In Hillegom is orgelbouwer Adema hard aan het werk. Hij verwacht het orgel in april 2019 te kunnen opleveren. We beschikken dan over een fantastisch (39 registers) orgel dat passend is bij het kerkgebouw en de daar te houden vieringen en concerten.
Toch is de orgelactie nog niet voltooid. Het hoofdorgel bevindt zich achterin op de koorzolder, terwijl onze koren voorin, op het priesterkoor zingen. Het zou erg jammer zijn wanneer na de kostbare restauratie het orgel om die reden minder goed inzetbaar zou zijn bij liturgische vieringen. Om die reden wil de orgelcommissie haar uiterste best doen om naast de (mechanische) speeltafel op de koorzolder een tweede speeltafel te plaatsen op het priesterkoor. Die speeltafel is elektronisch verbonden met het hoofdorgel. De organist kan (beneden) vanaf de tweede speeltafel het hoofdorgel (boven) volledig bedienen. Onder het motto ‘nu of nooit’ streeft de commissie realisatie na van deze tweede speeltafel. De kosten ervan bedragen in totaal € 60.000,–. Het ontbreekt ons nog aan € 40.000,–. Voor april 2019 dient dit restantbedrag binnen te zijn. We doen beroep op een ieder wie de Bonifatius en de eredienst een lief ding waard zijn, bij te dragen aan deze tweede speeltafel: in lengte van jaren zal de parochie daar profijt van hebben.
U kunt dit project steunen door te doneren op: NL02RABO 0116 0953 42 t.n.v. Sint-Vitusparochie o.v.v. ‘orgelfonds’.
Bij voorbaat onze hartelijke dank, namens de orgelcommissie.
Geschiedenis gebroeders Adema
Wat is de geschiedenis van het oude Adema-orgel in de Bonifatius en de bouwers ervan? Die begint bij Carel Bartolomeus Adema, geboren in 1824 in Leeuwarden. Al vroeg bleek zijn muzikale en technische aanleg en daarom kwam hij als 16-jarige in de leer bij de bekende Friese orgelbouwer Van Dam, waarna hij zijn studie voortzette bij de Utrechtse orgelbouwers Bätz en Witte. Na zijn leerperiode vestigde Carel zich op 28 mei 1855, samen met zijn jongere broers Petrus en Johannes als zelfstandige orgelbouwers aan de Singelstraat in Leeuwarden. Maar de samenwerking duurde niet lang. Johannes overleed vrij spoedig en een ruzie tussen de beide overgebleven broers maakte in 1868 een einde aan hun samenwerking.
Leeuwarder tak
Carel zette de zaak in Leeuwarden voort. Uit zijn huwelijk werden twee zoons geboren. Sybrandus in 1863 en Lambertus in 1864. Beide zoons kwamen bij hun vader in dienst. In 1898 moest Carel de zaak aan zijn beide zoons overlaten. Diverse orgels zijn door deze Leeuwarder Adema’s gebouwd, o.a. het orgel van de r.k. kerk te Wolvega en het orgel van de Dominicuskerk (1866) in de Speelmanstraat te Leeuwarden, dat is meegegaan naar onze huidige Dominicuskerk. De orgelkast ervan is destijds overgedragen aan de hervormde kerk van Ferwerd en valt daar nog steeds te bewonderen.
In 1884 kwam de Bonifatiuskerk aan de Voorstreek gereed. Het Van Dam-orgel uit de oude Bonifatiuskerk aan de Vleeschmarkt (op de plaats van de huidige Tivoli bioscoop aan de Nieuwestad) werd meegenomen naar de nieuwe kerk. Vanaf 1886 was orgelmaker Sybrandus Adema vaste bespeler van dit instrument (zie foto). De Gebroeders S. en L. Adema bouwden vervolgens voor de kerk een nieuw mechanisch orgel dat in september 1899 in gebruik werd genomen. De bouwkosten bedroegen ruim ƒ 2000,-. Het bedrag werd grotendeels opgebracht door de zangers van het parochiekoor ‘Ad Laudem Dei’.
Na het overlijden van Sybrand Adema begin januari 1941 – hij was 54 jaar organist geweest – werd al gauw besloten dat het Adema-orgel omgebouwd moest worden en aangepast aan de smaak van die tijd. De firma Verschueren maakte er een elektro-pneumatisch instrument van, met tal van zeer grote ingrepen. Naar de overtuiging van onze orgeladviseurs wijlen Jan Jongepier en Ton van Eck werd het concept van Adema daarmee geweld aangedaan.
Amsterdamse tak
De eerder genoemde Petrus Adema verhuisde naar Amsterdam en stichtte daar een eigen orgelwerkplaats. De huidige orgelbouwer ‘Adema’s Kerkorgelbouw B.V.’ uit Hillegom is historisch gezien de opvolger van deze firma. Deze ‘Amsterdamse’ Adema heeft nu een fraai plan opgesteld voor een ingrijpende renovatie van ons ‘Leeuwarder’Adema-orgel. Het krijgt de typische romantische Adema-klank terug. Bij deze renovatie wordt gebruik gemaakt van de vele waardevolle onderdelen van het huidige Adema-orgel.
Via de renovatie van het orgel vindt een hereniging plaats tussen de beide ruziënde Adema-broers uit Leeuwarden …
